Duchowni i świeccy spotkali się w licheńskim sanktuarium, by podjąć synodalną refleksję nad sytuacją polskich parafii i wytyczyć kierunki ich odnowy. Okazją do dyskusji i wspólnego poszukiwania rozwiązań jest II Kongres Teologii Praktycznej Parafia Jutra, którego hasło to: „Razem odnawiajmy nasze parafie”.
Wydarzenie zgromadziło ponad 150 osób, przedstawicieli różnych ośrodków naukowych, stowarzyszeń, parafii. W kongresie biorą udział przedstawiciele Komisji Duszpasterstwa KEP, Zespołu ds. Nowej Ewangelizacji KEP, Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów KEP, Komisji ds. Wychowania Katolickiego KEP, Rady ds. Rodziny KEP, Ogólnopolskiej Rady Ruchów, Rady ds. Apostolstwa Świeckich.
– Spotykamy się, by podjąć refleksję nt. odnowy polskich parafii. Ta refleksja jest związana z naszą modlitwą, prośbą do Ducha Świętego o oświecenie, ale też z relacyjnym spotkaniem. Oprócz działania Pana Boga potrzeba również relacji, stąd hasło kongresu „Razem odnawiajmy nasze parafie” – razem: biskupi, proboszczowie, teolodzy i wierni świeccy – wyjaśnia ks. prof. UKSW dr hab. Tomasz Wielebski, organizator kongresu. Z myślą o wydarzeniu wiosną tego roku wśród księży proboszczów zostały przeprowadzone przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego i Wydział Teologiczny UKSW badania socjologiczne. – Wynika z nich, że proboszczowie są zagubieni w nowej rzeczywistości. Księża ze stażem ok. 25 lat kapłaństwa mówili, że byli przygotowywani do pracy w zupełnie innych warunkach i nie nadążają za zmianami. Jednak chcą się rozwijać i proszą o narzędzia, by mogli się dobrze komunikować z parafianami – opowiada ks. Wielebski.
Ważną cechą kongresu jest interdyscyplinarność. Do problematyki odnowy parafii uczestników wprowadzają prelegenci specjalizujący się w różnorodnych dziedzinach nauki: socjologii, psychologii oraz teologii: katechetyki, homiletyki, liturgiki, eklezjologii, teologii pastoralnej czy nauk biblijnych. Podczas kongresu odbędzie się praca w grupach, gdzie uczestnicy – proboszczowie, wierni świeccy – będą mogli zabrać głos. Na podstawie wniosków z tego elementu spotkania zostaną sformułowane postulaty stanowiące punkt wyjścia do budowania strategii odnowy parafii w Polsce.
Nie tylko refleksja intelektualna będzie istotą kongresu. Niezwykle ważną częścią jest modlitwa o Ducha Świętego, w intencji odnowy polskich parafii. W programie wydarzenia przewidziano codzienną Eucharystię, modlitwę Liturgią Godzin oraz adorację i modlitwę uwielbienia. Uczestnicy spotkali się już w poniedziałek na wieczornej Mszy Świętej w kaplicy Trójcy Świętej w dolnej bazylice. Liturgii przewodniczył bp Wojciech Osial, biskup pomocniczy diecezji łowickiej, przewodniczący Komisji Wychowania Katolickiego. Zebranych powitał ks. Sławomir Homoncik MIC, kustosz sanktuarium oraz ks. prof. ucz. dr hab. Tomasz Wielebski, organizator kongresu. W homilii ksiądz biskup nazwał parafię szczególnym miejscem przynależności do Ojca. Podał także trzy myśli, kierunki, ku którym powinna kierować się refleksja dotycząca odnowy polskich parafii: liturgię, ewangelizację i nawrócenie, bez którego wszelkie wizje odnowy stają się bezużyteczne.
Podczas pierwszej sesji plenarnej we wtorek, 19 września uczestnicy mieli okazję wysłuchać trzech wystąpień dotyczących uwarunkowań pracy polskich parafii. Refleksje i obserwacje na temat uwarunkowań polskiego duszpasterstwa przedstawił bp prof. ucz. dr hab. Wiesław Śmigiel (UMK), biskup diecezji toruńskiej, przewodniczący Rady do spraw Rodziny oraz członek Rady Stałej i Komisji Duszpasterstwa. O tym, jak doświadczenia pandemii i migracji uchodźców wojennych z Ukrainy wpływają na jakość życia kształtowaną w dużej mierze przez poczucie bezpieczeństwa, słuchacze dowiedzieć się mogli z prelekcji Joanny Chwaszcz, doktor nauk humanistycznych w zakresie psychologii.
Prof. dr hab. Mirosława Grabowska, która w latach 2008-2023 była trzykrotnie wybierana na stanowisko dyrektora Centrum Badania Opinii Społecznej nakreśliła problematykę zmian poziomu religijności społeczeństwa polskiego. Analizując dane sondażowe z badań CBOS (1992-2022) można zaobserwować powolny spadek poziomu wiary religijnej i szybszy spadek poziomu praktykowania.
II Kongres Teologii Praktycznej trwał w licheńskim sanktuarium do czwartku, 21 września. Cel spotkania zawrzeć można w trzech czynnościach: widzieć (diagnoza obecnej sytuacji społeczno-religijnej oraz stanu duszpasterstwa w Polsce, oceniać (analiza w świetle nauczania magisterium Kościoła) oraz działać (wytyczanie kierunkowych działań). Kongres zorganizowany został przez Wydział Teologiczny Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego we współpracy z czterema stowarzyszeniami teologii praktycznej: Polskiego Stowarzyszenia Pastoralistów, Stowarzyszenia Katechetyków Polskich, Stowarzyszenia Liturgistów Polskich oraz Stowarzyszenia Homiletów Polskich. Pierwszy Kongres Teologii Praktycznej odbył się 7 lat temu w Warszawie w kontekście obchodów 1050. rocznicy chrztu Polski. Szukano wtedy odpowiedzi na pytanie, czy Polska jest już krajem misyjnym.
– Papież Franciszek wzywa nas do reformy parafii. Zauważa, że nieraz nie są one blisko ludzi, nie są ukierunkowane na misję ewangelizacyjną. Odpowiadając na to wezwanie, przyjechaliśmy do Lichenia. Przeprowadzamy diagnozę, zastanawiamy się, co zmieniać. Ten wymiar intelektualny jest bardzo ważny, ale przecież nie będzie żadnej odnowy, nie zbuduje się żadnej wspólnoty, jeżeli najpierw nie zwrócimy się do Pana Boga, jeśli nie skupimy się wokół Chrystusa obecnego w Eucharystii, bo On jest Źródłem budowania każdej wspólnoty i każdej komunii – mówił ks. prof. UKSW dr hab. Tomasz Wielebski, organizator kongresu, prezes Polskiego Stowarzyszenia Pastoralistów.
W kongresie wzięli udział polscy biskupi. Bp Wojciech Osial, biskup pomocniczy diecezji łowickiej, przewodniczący Komisji Wychowania Katolickiego KEP podczas otwierającej spotkanie Mszy Świętej zwracał uwagę na potrzebę nawrócenia, bez którego wszelkie wizje odnowy stają się bezużyteczne. Bp Wiesław Śmigiel, biskup toruński, będący m.in. przewodniczącym Rady ds. Rodziny KEP przedstawił prelekcję dotyczącą uwarunkowań duszpasterstwa w Polsce. W imieniu bp Andrzeja Czai bp Waldemar Musioł wygłosił referat pt. „Komunijna wizja parafii otwartej i służebnej”. Abp Adrian Galbas, metropolita katowicki, przewodniczący Rady ds. Apostolstwa Świeckich KEP podkreślał, że parafia ma być miejscem spotkania. Musi być „wcielona”, urealniona, a nie odrealniona. Bp Krzysztof Wętkowski, ordynariusz włocławski mówił, że podejmując temat przyszłości polskich parafii, należy odkreślić rzeczywistość, w której żyjemy. Bp Marek Mendyk, biskup świdnicki, członek Komisji Wychowania Katolickiego KEP obecny był w czasie całego kongresu i przewodniczył Mszy Świętej kończącej wydarzenie.
Ważnym momentem kongresu była praca w grupach podczas sesji tematycznych. Na podstawie wniosków z tych spotkań starano się sformułować postulaty stanowiące punkt wyjścia do budowania strategii odnowy parafii w Polsce. Wszystkim, zarówno świeckim, jak i duchownym, potrzebne jest nawrócenie pastoralne, do którego wzywa papież Franciszek. Wyrażono nadzieję na stworzenie środowiska kreatywnej współpracy między świeckimi a księżmi. Podkreślano pilną potrzebę katechezy dorosłych, która nie byłaby teoretycznym przekazem, ale prowadziła do osobistej relacji z Chrystusem. Choć bez otwartości księży w parafii nie da się zrobić niczego, nie można też bagatelizować roli świeckich we wspólnocie i funkcji przewidzianych dla nich w liturgii. Zauważono konieczność wypracowania programów pracy duszpasterskiej, czy zmian w sposobie przygotowywania wiernych do sakramentów, szczególnie małżeństwa. Potrzeba także nowego modelu formacji prezbiterów.
