Kolekcja prezentuje losy I Rzeczpospolitej (od poł. XV w. do 1795 r.). Rzeczpospolita zwana szlachecką nie była jednorodna, składała się z wielu narodów które miały własne zasady nadawania i uznawania szlachectwa. W tej sali prezentujemy m.in. pasy kontuszowe, dokumenty królewskie w tym dokument nobilitacyjny dla Franciszka Raczkowskiego, autografy hetmanów polskich, elementy zbroi, szyszaki husarskie w tym kapalin. Piękny rząd koński z 1700 r. , czy cenną kolekcja broni białej z XVI i XVII w., w tym zachowany w całości koncerz husarski z II poł. XVI w. Zakątek nawiązujący do kultury Turcji i Persji wskazuje na fascynacje naszych przodków tym co wschodnie zwłaszcza po zwycięskiej bitwie pod Wiedniem. (w gablotkach prezentowane są tureckie i perskie ładownice, szyszak, szable, pas, tarcze).